ਪੱਗ, ਪਗੜੀ, ਪਾਗ, ਪਗਰੀ, ਦਸਤਾਰ ਚੀਰਾ ਸੱਭ ਦਾ ਅਰਥ ਇੱਕੋ ਹੀ ਹੈ ਜੋ ਹਿੰਦੂ, ਰਾਜਪੂਤ, ਮੁਸਲਮਾਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਪੱਗ ਬੰਨ੍ਹਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਆਮ ਸੀ । ਅਜੇ ਵੀ ਕਈ ਪੁਰਾਣੇ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਲੋਕ ਪੱਗ ਬੰਨ੍ਹਦੇ ਹਨ ਪਰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿਚ ਪੱਗ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਾਰਮਿਕ ਚਿੰਨ ਹੈ । ਪੱਗ ਸਿੱਖ ਦੀ ਨਵੇਕਲੀ ਪਛਾਣ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਕਿ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਪੱਗ ਉਥੋਂ ਦੇ ਬਸ਼ਿੰਦਿਆਂ ਦੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ, ਜੋ ਰੰਗ ਬਰੰਗੀ, ਜਾਂ ਛਾਪੇ ਦਾਰ ਮਲਮਲ ਵਿਚ ਵੱਟ ਚਾੜ੍ਹ ਕੇ ਬੰਨ੍ਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਪੱਗ ਦਾ ਆਕਾਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਕੀ ਲਾਡਲੀ ਫੌਜ ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਦੁਮਾਲੇ ਅਤੇ ਅਨੇਕਾਂ ਸ਼ਸਤਰਾਂ ਨਾਲ ਨੀਲੇ, ਕੇਸਰੀ ਅਤੇ ਪੀਲੇ ਰੰਗਾਂ ਵਾਲੀ ਦਸਤਾਰ ਦਾ ਕੋਈ ਜੁਆਬ ਨਹੀਂ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਾਰੀ ਭਰਕਮ ਪੱਗ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਦੀ ਵੀ ਕੋਈ ਹੱਦ ਨਹੀਂ ।
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿਚ ਪੱਗ ਲਈ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਰੰਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਪਰ ਨੀਲਾ, ਕਾਲਾ, ਪੀਲਾ, ਕੇਸਰੀ ਰੰਗ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰਿਕ ਲੋਕ ਬੰਨ੍ਹਦੇ ਹਨ । ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦੀ ਪੱਗ ਬਜ਼ੁਰਗੀ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ । ਦਸਤਾਰ ਬਾਰੇ ਕਈ ਸ਼ਬਦ ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚ ਵੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ । ਸਿਰ ਤੇ ਕੇਸ ਹੋਣ ਤਾਂ ਪੱਗ ਛੇਤੀ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਬੱਝਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਪਾਇਆ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਬੜੀ ਤਰਤੀਬ ਨਾਲ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਹਰ ਗੁਰਸਿੱਖ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਨਵੇਂ ਸਿਰਿਓਂ ਪੱਗ ਬੰਨ੍ਹਣ ਦਾ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਂ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਹੈ ।
